Μήπως το Παιδί σας Ζηλεύει το Αδελφάκι του;
Τι είναι η ζήλια
H ζήλια είναι σύνηθες φαινόμενο μεταξύ των αδελφών. Το μεγαλύτερο παιδί με τον ερχομό ενός νέου παιδιού νιώθει ότι χάνει πολλά προνόμια που απολάμβανε μόνο του και ιδιαίτερα την προσοχή των γονιών του καθώς τώρα πρέπει να τη μοιράζεται με το αδελφάκι του. Έτσι με τον ερχομό του νέου μέλους το παιδί καλείται να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες και τα ερωτήματα του σχετικά με την αποκλειστικότητα του ενδιαφέροντος των γονιών του και οι γονείς να βρουν λύσεις στους σοβαρούς προβληματισμούς τους σχετικά με το χειρισμό του θέματος της ζήλιας που πιθανόν να προκύψει μεταξύ των παιδιών.
Γιατί ζηλεύουν και πως εκδηλώνεται η ζήλια
Πριν αναζητήσουμε τις αιτίες χρειάζεται να θυμόμαστε ότι η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα. Ωστόσο υπάρχουν μια σειρά από λόγοι που κάνουν ένα παιδί να ζηλεύει. Η άφιξη ενός μωρού στην οικογένεια, αλλάζει τις ισορροπίες που υπήρχαν μέχρι τότε σε αυτή. Έτσι, το πρώτο παιδί που μέχρι τώρα ήταν μοναχοπαίδι, αισθάνεται ότι θα εκθρονιστεί, διότι μέχρι τώρα είχε την αποκλειστική προσοχή και φροντίδα των γονιών του και του άμεσου οικογενειακού του περιβάλλοντος . Πιστεύει ότι έχει χάσει τα πρωτεία, ότι αγαπάμε το μωρό περισσότερο και νιώθει εγκαταλελειμμένο. Βέβαια, τα πράγματα πιθανόν να μην είναι ακριβώς έτσι, αλλά το παιδί ερμηνεύει την παρουσία του μωρού ως απειλητική και ανταγωνιστική. Εξάλλου δεν επέλεξε το ίδιο να έχει αδερφάκι, δεν ρωτήθηκε για αυτό από κανέναν, και τώρα αισθάνεται αδικημένο.
Η γέννηση ενός ακόμη παιδιού είναι από μόνη της μια μεγάλη αλλαγή για όλη τη οικογένεια και χρειάζεται να έχει προετοιμαστεί για αυτό. Ειδικότερα, το μεγαλύτερο παιδί χρειάζεται να έχει προετοιμαστεί για την γέννηση του μωρού με έναν τρόπο θετικό, ήρεμο, φυσικό, χωρίς υπερβολές, άγχος και ανησυχία με στόχο να το αντιμετωπίσει ως ένα χαρμόσυνο γεγονός και όχι για μια τραυματική εμπειρία.
Ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός στη προετοιμασία και στη πιθανή δημιουργία της ζήλιας μεταξύ των παιδιών αλλά και στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Πολλές φορές οι γονείς προβαίνουν σε συγκρίσεις μεταξύ των παιδιών τους και έτσι συμβάλλουν στην ανάπτυξη ζήλιας, αντιπαλότητας και συναγωνισμού.
Το μεγαλύτερο παιδί θεωρεί ότι για όλες τις αλλαγές φταίει το μωρό ενώ παράλληλα προσπαθεί με πολλούς τρόπους να ξανακερδίσει την προσοχή που είχε πριν. Έτσι, αναπτύσσει συμπεριφορές που ξέρει ότι θα τραβήξουν την προσοχή και θα εκφράσουν την ενόχλησή του για το μωρό. Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί και υιοθετεί αντικοινωνική συμπεριφορά. Γίνεται επιθετικό απέναντι στο αδερφάκι του ή ακόμα και στους γονείς του, πολλές φορές χωρίς ιδιαίτερο λόγο.
Βρίσκει ασήμαντες δικαιολογίες για να δείξει τον εκνευρισμό του, βρίζει, χτυπάει, τραβάει τα μαλλιά των άλλων και δαγκώνει. Αρνείται πεισματικά να πάει σχολείο, να συμμετάσχει σε κοινωνικές εκδηλώσεις και εξόδους. Αρνείται να φάει, φαίνεται ανόρεκτο, αποκτά ιδιοτροπίες και καπρίτσια στο φαγητό που δεν είχε πριν και χάνει βάρος.
Παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο του, αρνείται ή δυσκολεύεται να κοιμηθεί, ξυπνάει στη μέση της νύχτας, απαιτεί να κοιμηθεί στο δωμάτιο των γονιών. Λερώνει το κρεβατάκι του τη νύχτα ή το βρακάκι του ακόμα και στη διάρκεια της μέρας, μιλάει και κλαίει σαν μωρό.
Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνει ξαφνικά φιλάσθενο και να αρρωσταίνει συχνά.
Γενικότερα επιστρέφει σε συμπεριφορές που είχε όταν ήταν σε πιο μικρή ηλικία. Αν αυτές οι συμπεριφορές δεν αντιμετωπιστούν σωστά, είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ζήλια και ανταγωνισμό σε μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς τα παιδιά θα μεγαλώνουν.
H ζήλια ως θετικό συναίσθημα
Συνήθως πιστεύουμε ότι η ζήλια είναι ένα αρνητικό συναίσθημα, όμως η ζήλια μπορεί να είναι και ένα θετικό. Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα στην παιδική ηλικία, και παρουσιάζεται τόσο σε ολιγομελείς όσο και σε πολυμελείς οικογένειες. Μπορεί να λειτουργήσει ως μίμηση και ταύτιση προτύπων σε σχέση με αποτελεσματικά θετικές συμπεριφορές των αδελφών που λειτουργούν ως πρότυπα.
- Αναπτύσσει την έννοια της δικαιοσύνης.
- Υιοθέτηση ρόλων (θετικών)
Στη διάρκεια της εφηβείας, οι διαφωνίες μεταξύ των αδελφών υποδηλώνουν υγιή σχέση και δικό τους κώδικα επικοινωνίας.
Τέλος η αδελφική σχέση παίζει πρωταρχικό ρόλο στη συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου.
Αυτό που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να διαχειριστούνε τη ζήλια μεταξύ των παιδιών τουςείναι
1) Να βρίσκουν συμβιβαστικές λύσεις που να χαρακτηρίζονται από εκτίμηση στο άτομο και χωρίς επιθετικότητα στα καθημερινά προβλήματα .
2) Να οργανώνουν ψυχαγωγικές δραστηριότητες που όλοι να συμμετέχουν και να τις απολαμβάνουν μαζί.
3) Να συζητούν με τα μεγαλύτερα παιδιά για τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν όταν έρθει το μικρό αδελφάκι. Μπορούν να βλέπουν τις φωτογραφίες τους, όταν ήταν μικρά, και να τους διηγούνται ιστορίες με αποτέλεσμα να νιώθουν ότι το καθένα έχει τη δική του θέση στην αγάπη και το ενδιαφέρον των γονιών τους.
4) Να μην απογοητεύονται οι γονείς όταν βλέπουν ότι τα μεγαλύτερα παιδιά τους δεν εκφράζουν την αγάπη τους για το μικρότερο παιδί, σταδιακά θα μεγαλώσει αυτή η αγάπη αφού βοηθήσουν οι γονείς να μάθουν στο μεγαλύτερο παιδί πώς πρέπει να συμπεριφέρεται στο μικρότερο αδελφάκι του.
5) Επιβράβευση του μεγαλύτερου παιδιού για σωστές συμπεριφορές σε σχέση με το μικρότερο παιδί.
6) Όταν οι γονείς συζητούν με τα μεγαλύτερα παιδιά για τον ερχομό του νέου παιδιού δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε καταστάσεις αλλά και να συζητήσουμε και για κάποιες δυσκολίες που θα υπάρξουν ή αλλαγές όπως αλλαγή δωματίου ή κρεβατιού φοίτηση στο σχολείο, κλάματα του μωρού , ώστε να μην συνδυαστούν και εγείρουν ζήλια.
7) Να επιτρέπουν στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του, όποια κι αν είναι αυτά, γιατί διαφορετικά τα απωθεί και δημιουργεί εντάσεις στο ίδιο το άτομο με αποτέλεσμα να δρουν όλα αυτά συσσωρευτικά και πιθανόν να οδηγήσουν σε επιθετικές συμπεριφορές. Οι γονείς πρέπει να διευκολύνουν το παιδί να εκφράσει την ζήλια του και να του πουν ότι το καταλαβαίνουν, ότι μπορεί να το συζητήσει μαζί τους και ότι το αγαπούν ακόμη και εκφράζοντας αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.
8)Όσο γίνεται οι γονείς να εμπλέκονται λιγότερο στη σχέση των αδελφών.
Συμπερασματικά, είναι γεγονός πως ότι κάνουμε για τα παιδιά κατά την παιδική ηλικία τα ακολουθεί σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Αν λοιπόν οι άνθρωποι που τα περιβάλλουν τα γεμίσουν με αγάπη, ενδιαφέρον και κατανόηση για τις πράξεις αλλά και τα συναισθήματα τους, οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές εξαιτίας της ζήλιας θα εξαλειφθούν σταδιακά και τα παιδιά θα αναπτύξουν μια πιο ισορροπημένη προσωπικότητα ,χωρίς την πιθανότητα να έχουν απωθημένα.
